ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย
สวัสดีค่ะ ท่านผู้สนใจในธรรมทุกท่าน
จิต เป็นสภาพธรรมที่รู้สิ่งหนึ่งสิ่งใด จิตแต่ละดวงต้องมีสิ่งที่จิตกำลังรู้ ซึ่งเรียกว่า อารมณ์...จิตที่เห็น (จักขุวิญญาณ) มีสิ่งที่ปรากฏทางตาเป็นอารมณ์...จิตที่ได้ยิน (โสตวิญญาณ) มีเสียงที่ปรากฏทางหูเป็นอารมณ์...จิตที่รู้กลิ่น (ฆานวิญญาณ) มีกลิ่นที่ปรากฏทางจมูกเป็นอารมณ์...ไม่มีจิตดวงใดท่ี่เกิดขึ้นโดยปราศจากอารมณ์ แม้ในขณะที่นอนหลับ จิตก็ยังรู้อารมณ์ จิตมีมากมายหลายประเภท ซึ่งจำแนกได้เป็นหลายนัย เช่น จำแนกจิตโดยชาติ
ชาติ คือการเกิดขึ้น...จิตจำแนกโดยชาติหรือการเกิดขึ้นได้ ๔ ชาติ คือ อกุศล๑, กุศล๑, วิบาก๑, กิริยา๑...จิตบางประเภทเป็นอกุศลจิต จิตบางประเภทเป็นกุศลจิต จิตบางประเภทเป็นวิบากจิต และจิตบางประเภทเป็นกิริยาจิต....อกุศลและกุศลเป็นเหตุให้เกิด กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ที่เป็นอกุศลและกุศลได้...จิตบางประเภทเป็นวิบากจิต คือเป็นผลของอกุศลกรรมและกุศลกรรม....จิตบางประเภทเป็นกิริยาจิต คือเป็นจิตที่ไม่ใช่กุศลจิต ไม่ใช่อกุศลจิต และไม่ใช่วิบากจิต
การที่รู้ว่าจิตแต่ละดวงเป็นชาติอะไร เป็นสิ่งสำคัญ เพราะว่าเราจะไม่สามาถเจริญกุศลได้เลย ถ้าหากว่าเราสำคัญผิดว่า "อกุศล" เป็น "กุศล" หรือสำคัญผิดว่า "กุศล" เป็น "วิบาก" เช่น เมื่อได้ยินเสียงที่ไม่เป็นที่พอใจ ขณะที่ได้ยินเสียงนั้น โสตวิญญาณ (จิตได้ยิน) เป็น "อกุศลวิบาก" เป็นผลของอกุศลกรรมหนึ่งที่ได้กระทำไปแล้ว แต่เมื่อภายหลังจากได้ยินแล้วเกิด "โทสะ" นั่นไม่ใช่วิบากจิต แต่เป็นอกุศลจิต...เพราะฉะนั้นจึงควรศึกษาให้เข้าใจเรื่องชาติของจิตแต่ละชาติ เพื่อที่จะได้ไม่สำคัญผิด และเพื่อที่จะได้สามารถเจริญกุศลให้ยิ่ง ๆ ขึ้นตามกำลังของปัญญา (ความเข้าใจ)
สำหรับบทความนี้ หากมีข้อความใดผิดพลาด ผู้เขียนขอกราบขอขมาแด่พระรัตนตรัย และขออโหสิกรรมจากท่านผู้อ่านทุกไว้ ณ ที่นี้ด้วย...ขออนุโมทนาในกุศลจิตกับทุกท่านค่ะ
